პოზიციის დაფიქსირება, რომ მხოლოდ პოლიტიკურ ჭრილში იყო “დასჯადი”, ამ ფენომენს, თურმე, დიდი ხანია გავცდით. როგორც აღმოჩნდა, ქართულ რეალობაში, ამ მიმართულებით, ეკლესია ბევრად უფრო მკაცრია, ვიდრე მთავრობა, თუმცა, ბევრი საქმე ერთობლივადაც “მოუგვარებიათ”. სასულიერო პირისთვის განსხვავებული აზრის დაფიქსირება და საკუთარი შეხედულებების არგუმენტირებულად გაჟღერება, შესაძლოა, მისთვის, განყენებით დასრულდეს. როგორც ირკვევა, იმ შემთხვევაში, თუ კონკრეტულ საკითხებთან დაკავშირებით ნებისმიერი რანგის სასულიერო პირს, საპატრიარქოსგან განსხვავებული პოზიცია აქვს და თან, ეს პოზიცია ღია სივრცეშიც დააფიქსირა, მღვდელმოქმედების შეჩერების გადაწყვეტილებისგან ვერაფერი იხსნის.
ბუნებრივია, საზოგადოების ინტერესის სფეროს წარმოადგენს ის განცხადებები, რასაც კონკრეტული სასულიერო პირები ასაჯაროებენ, რადგან ამ პროცესების მიმდინარეობა ღიაა და თითოეული ეტაპის დეტალებსაც, უკვე, აღარავინ ფარავს.
“თაიმერი” ამჯერად, მღვდელმონაზონ, ანდრია სარიას ესაუბრა, რომელიც განათლების მიღებას ამერიკაში აგრძელებს. რა თქმა უნდა, მამა ანდრიას საზღვარგარეთ წასვლას სხვა მოტივი აქვს, თუმცა, მის უცხოეთში ყოფნას, საფუძვლად მიტროპოლიტ, შიო მუჯირის გადაწყვეტილება უდევს, რის მიხედვითაც მამა ანდრია სარიას მღვდელმოქმედება შეუჩერდა. 2017 წლის თებერვლიდან დეკანოზ, გიორგი მამალაძის საქმის ყველა ეპიზოდში ჩართულობამ მღვდელმთავრების გაღიზიანება და აგრესია გამოიწვია. გარდა ამისა, “დამსჯელები” მიიჩნევდნენ, რომ “განსასჯელი”, ამ შემთხვევაში მამა ანდრია სარია, სინოდის წევრების კრიტიკითა, თუ უფრო დაბალი რანგის სასულიერო პირების განკითხვით და საკუთარი შეხედულებების ღია სივრცეებში დაფიქსირებით გამოირჩეოდა.
– საქართველოში, ზოგადად, კანონიკური სამართლის ენით საუბარი და საეკლესიო სივრცის ტრიბუნად გამოყენება შეუძლებელია. არ იძლევიან შესაძლებლობას რელიგიურ ჩარჩოებში და ჭრილში იქნეს განხილული ის საკითხები, რომელიც ერთის მხრივ სატკივარია და მეორეს მხრივ, საჭიროებს მკურნალობას. შესაბამისად, როდესაც არ იყო შიდა რესურსი მოგვარებისა, გაჩდა ღიად საუბრის აუცილებლობა, რომელიც მტკივნეული გახლდათ საპატრიარქოს მღვდელმთავრებისთვის. ეს იყო ვალდებულება, რაც მათთვის მიუღებელი აღმოჩნდა. ბუნებრივია, რაც საეკლესიო კანონებით არ განიხილებოდა, ამის საჯაროდ განხილვის სურვილიც არ ჰქონდათ. თუმცა, იცოდნენ, რომ მე არ გავჩერდებოდი და ვისაუბრებდი იმაზე, რაც მტკიოდა, მეც ვიცოდი, რომ ისინიც არ გაჩერდებოდნენ და ისაუბრებდნენ სანქციების შემოღებაზე. რადგან ვისაც ძალაუფლება აქვს, შედეგსაც ის აყენებს.
– თქვენი განყენება მეუფე პეტრეს პოზიციის გაზიარებამ გამოიწვია?
– რა თქმა უნდა. მეუფე პეტრეს ჰქონდა ლეგიტიმური ვალდებულება, რომ ეს ყველაფერი ღიად ეთქვა, რადგან რამდენიმე წერილი დაიწერა სინოდისა და პატრიარქის სახელზე. მეუფე პეტრე, თავის დროზე, ითხოვდა ამ საკითხების განხილვას და ამაზე ეპარქიაშიც იყო საუბარი, სასულიერო პირებიც იყვნენ ჩართულები და მეუფეს სურდა, რომ ეს საკითხი განხილულიყო სინოდზე. ჩემი მოთხოვნა იყო, რომ სინოდზე განხილულიყო ის საკითხები, რაც მეუფე პეტრემ გააჟღერა, იმიტომ, რომ კონკრეტული პირებიც იზიარებდნენ ამ პოზიციას, რადგან არიან დაზარალებულები და ეს მათი სურვილიც იყო, მაგრამ ეკლესიის წარმომადგენლებმა ამ ყველაფერს იგნორირება გაუკეთეს და მე კი ჩემი პოზიცია მაინც ღიად დავაფიქსირე. უნდა ითქვას, რომ მათთვის ყველაზე მტკივნეული მამალაძის საკითხი იყო, რადგან 2017 წლის თებერვლიდან, ყველა ეპიზოდში ჩართული ვიყავი. უნდა ითქვას, რომ მღვდელმთავრები, პირველ რიგში, მამალაძის საკითხთან დაკავშირებით იყვნენ აგრესიულები, შემდეგ ამატებდნენ იმას, რომ განვიკითხავდი მღვდელმთავრებს და ეს გახდა მათთვის მტკივნეული, რადგან სინოდის წევრებს მწარედ ვაკრიტიკებდი, ამაზე არაერთი ჩანაწერი არსებობს.
– რას ეხებოდა ჩანაწერი?
– ჩემს დაბარებას ეხებოდა და იმ პრეტენზიებს, რაც სინოდის მიმართ მქონდა, რომლებიც მხოლოდ ილანძღებოდნენ და საეკლესიო კანონიკის ჩარჩოებს სცდებოდნენ. მეუფე იაკობზე ვსაუბრობდი და სხვა მღვდელმთავრებზეც (არაერთზე), რომლებსაც კანონიკურ დარღვევაში ედებოდათ ბრალი და ამაზე წერილიც მქონდა დაწერილი, თუმცა, ისინი იგნორირებას უკეთებდნენ იმ მიზეზით, რომ ეს არ იყო საკმარისი არგუმენტი. ეს არ არის ახალი მეთოდი მათთვის, რადგან, როცა დასჭირდებათ, შეუძლიათ მეუფე ზენონი უცებ მოიცილონ და განაყენონ, კონკრეტულ მღვდელმთავრებთან დაკავშირებით გადაწყვეტილებები მიიღონ და ა.შ. ამით იმის თქმა მინდა, რომ, როცა მათ აწყობთ, სიტყვაც კი საკმარისია, რომ ადამიანებს განაჩენი გამოუტანონ, თუ მათთან არ თანამშრომლობენ და მათი თანამოაზრეები არ არიან. თუ, არ ხარ საპატრიარქოს თანამოაზრე, ხარ მტერი და თუ მტერი არ ხარ, უბრალოდ გინდა შენი პოზიცია ობიექტურად დააფიქსირო, მაინც მტრად გთვლიან. ანუ, მათთვის არ აქვს მნიშვნელობა ვინ ხარ.
– ანუ, თუ რომელიმე სასულიერო პირს განსხვავებული აზრი აქვს, განყენებისთვისაა განწირული?
– ასეა, ყველა სტატისტიკური მონაცემი ამას მოწმობს. თუნდაც, მამა ილია ჭიღლაძის შემთხვევა გავიხსენოთ. ის არავის მეგობარი არ იყო, არც მეუფე პეტრესი, ანუ მის მხარეს არ იდგა და არც ეპარქიას წარმოადგენდა. როდესაც ჭიღლაძემ დაიწყო შეხედულებების დაფიქსირება, მასაც შეუჩერეს მღვდელმოქმედება. ეს არის ერთადერთი მექანიზმი, რომელიც საპატრიარქოს ამ მომენტისთვის აქვს, რომ ვინც არ მოსწონს და თვლის, რომ საუბარი გაუკონტროლოს, შეუჩერებს მღვდელმთავრობას და მორჩა. შიდა წრეში ყველაფერი ისე გადაწყდება, როგორც მათ სურთ. აქ მთავარი პრობლემაა ტელევიზიით არ ისაუბრო და საზოგადოებას სიმართლე არ გააგებინო, ისინი ამ ქმედების შედეგებს “დაბნეულობის შემოტანას” უწოდებენ. მათ ერთადერთი შიში ყოველთვის ჰქონდათ, რომ ხალხს არ გაეგო სიმართლე.
– ის, რომ დანაშაულს ჩადიოდნენ, ეს არ იყო მნიშვნელოვანი და რისკს იმაში ხედავდნენ, რომ საზოგადოებას არ გაეგო მათი “საქმიანობის” შესახებ?!
– მარტივი მაგალითი მოვიყვანოთ, რომ არავინ საუბრობს ღიად იმაზე, და არც ტელევიზიები ამახვილებენ ყურადღებას, რომ პატრიარქს ჰყავს მეტად ძვირადღირებული ავტომობილი, ვიდრე მეუფე სვიმონს, მაგრამ ტელევიზიებმა, მეუფე სვიმონზე გააკეთეს აქცენტირება, რაც მისასალმებელია, რადგან ნებისმიერი ლტოლვა პირადი ფუფუნებისკენ, დასაგმობია. ჩვენ არ გვაქვს საქართველოში ისეთი ეკონომიკური მდგომარეობა, რომ ეს აღვიქვათ ნივთად და არა, როგორც ფუფუნების საგნად, რადგან ძვირადღირებული ავტომობილი, მართლაც ფუფუნების საგანია. პატრიარქის ავტომობილების კოლექციაზე არავის გაუკეთებია აქცენტი, არც საპატრიარქოს მდიდრულობაზე. აქცენტირება კეთდება პრიმიტივზე. ჩვენ, როდესაც სულიერ ლიდერებზე ვსაუბრობთ, რა თქმა უნდა, სულიერი ლიდერი შეიძლება აცხოვრო ნორმალურ გარემოში, მაგრამ აქ საუბარი, თუ გვაქვს ფინანსებზე, მაშინ, მღვდელმთავარი და პატრიარქი თანასწორუფლებიანია. არაფრით არ არის უპირატესი პატრიარქი მღვდელმთავარზე, გარდა ტიტულისა. წოდებრივად, ისიც ეპისკოპოსია, მხოლოდ თანასწორუფლებიანთა შორის არის უპირატესი. აქიდან გამომდინარე, პატრიარქს შეუძლია იცხოვროს ფუფუნებაში და სხვა მღვდელმთავრებს არა, სხვა მღვდელმთავრები გაკრიტიკდნენ ამის გამო და პატრიარქი არა და კონკრეტული მღვდელმთავარი კი – ეს არასწორია. პატრიარქს ყველაფერი ეპატიება და სხვა მღვდელმთავრებს არა?! პატრიარქი შეიძლება ვიღაცებს უყვართ, თუნდაც ჟურნალისტებს. როდესაც მეუფე სვიმონის ავტომობილზე გაკეთდა აქცენტი და გაშუქდა ყველა ტელევიზიით, არც ერთ მათგანს არ გაუშუქებია და არ დაინტერესებულან პატრიარქის ქონებით. პატრიარქს სამი მანქანა დაცვა დაჰყვება, სხვა თუ არაფერი დაცვით დადის,
– რას საჭიროა ამ ტიპის პროტოკოლი, რა სახის საფრთხისგან სჭირდება პატრიარქს დაცვა?
– ვფიქრობ, რომ პატრიარქი მხოლოდ საკუთარი თავისგანაა დასაცავი და მას უფრო მეტი მხარდაჭერა სჭირდება გარემოსგან, რადგან ის ადამიანები, ვინც მას ჰყავს “დაცვის” სახით, სწორედ, მათგან სჭირდება გათავისუფლება. რეალურად, სახელმწიფო უსაფრთხოება იცავს დღეს, რაც ჩემთვის გაუგებარია, რადგან ჩვენი ეკლესია, რუსულ ეკლესიას დაემსგავსა. ილია მეორესაც ზუსტად ისე აქვს აწყობილი დაცვვის სისტემა და მომსახურების დონე, როგორც რუსეთის პატრიარქს. რა თქმა უნდა, ფინანსურად ვერ შესწვდება ჩვენი ეკლესია რუსულს, ეს გამორიცხულია. საქართველო მაგალითს არ იღებს და არ უტოლდება მსოფლიო პატრიარქს, რომელსაც არ დაჰყვება დაცვა და ამალა, არც ესკორტები. მე ვფიქრობ, რომ ეს ყველაფერი დამოკიდებულია პიროვნებაზე. ახლა უკვე უძლური და მოხუცია და გვიანია ამ ყველაფერზე ყურადღების გამხვილება, ეს ადრეც შეიძლებოდა, როცა ბევრად ახალგაზრდა იყო, რადგან მას, არასდროს აკლდა ფუფუნება.
– მამა ილია ჭიღლაძემ, გასულ კვირას, “თაიმერთან” ინტერვიუში თქვა, რომ სინოდი ფიქტიურია… ეთანხმებით?
– როდესაც ვაკვირდები კონკრეტული მღვდელმთავრების განცხადებებს, მაგალითად მეუფე იაკობის, მეუფე სტეფანეს, მეუფე ნიკოლოზის, მათ დამოკიდებულებას ადამიანებისადმი, იგრძნობა, რომ მათ, სინოდი არ სჭირდებათ გამოსასწორებელ ორგანოდ. სინოდი ფიქტიური არ არის, ეს არის დამსჯელი ორგანო, მათ მიმართ, ვისაც ისინი გადაწყვეტენ. სინოდი ფიქტიური იქნებოდა მაშინ, როცა არაფერს გააკეთებდნენ და საერთოდ უუნაროები იქნებოდნენ. დიქტატორების შემთხვევაში, დიქტატორები წყვეტდნენ კონკრეტულ საკითხებს, თუმცა, მათ ჰყავდათ გუნდი, ვინც იზიარებდა ამ ყველაფერს. სინოდში ყველა მღვდელმთავარზე თანაბარი პასუხისმგებლობაა. მე ვერ ვიტყოდი, რომ მხოლოდ პატრიარქია ყველაფერზე პასუხისმგებელი, ყველაფერს ვერ მივაწერთ მას. სინოდი თუ ფიქტიურია, ისინი ჩემთვის არიან თანამოქმედნი, იმ ყველაფრისა, რასაც პატრიარქი აკეთებს და ეს არ ათავისუფლებს მათ პასუხისმგებლობისგან. მე შემიძლია ვთქვა, რომ ერთნაირად თანაბარი ვალდებულებებით მოსილნი არიან. მამა ილიას ვეთანხმები, რომ შეიძლება ისინი ვერაფერს წყვეტენ, მაგრამ ეს უძლურებაც დიქტატორის ქვეშ მართული მონობის ნიშანია და ფაქტობრივად, მათი სურვილია ასეთები იყვნენ. ანუ, ძალაუფლებას შენ ანიჭებ კონკრეტულ ადამიანებს. ჩემი უმოქმედობა შეიძლება ვიღაცამ განსაზღვროს იმით, რომ მე ვეთანხმები ჩემს მეგობარს, თუ მიმაჩნია მისი აზრი სწორი. ვიღაცამ შეიძლება დამარქვას უფუნქციო, მაგრამ მე ჩემს პიზიციას გამოვხატავ. ამის გამო შეიძლება ვინმემ უფუნქციო მიწოდოს, მაგრამ ეს უფუნქციობა ჩემი ნებით არის გამოწვეული და არა შიშით. სინოდის წევრები რა გადაწყვეტილებებსაც იღებენ, კი ვუწოდებთ უფუნქციოს, მაგრამ ვიტყოდი, რომ იგივე უპასუხისმგებლობითა და უსამართლობით არიან გამსჭვალულები და დამნაშავეები, ვინც გადაწყვეტილებას იღებს.
– გადაწყვეტილების მიმღებში პატრიარქს გულისხმობთ?
– მე არ ვიცი საერთოდ რამდენად იღებს პატრიარქი გადაწყვეტილებებს. რადგან, როდესაც მეუფე შიო მუჯირი დასვეს მოსაყდრედ, რაც არ უნდა უფუნქციო ვუწოდოთ, მეუფე შიო ატარებს კრებებს. მე ვარ მომსწრე და ერთ-ერთი მაგალითი იმისა, რომ, როდესაც დამიბარეს, პატრიარქი საერთოდ არ ესწრებოდა კრებას. ოთხი მღვდელმთავარი აკეთებდა კომენტარებს და მათი შეხედულებებისამებრ მოხდა დასკვნების გამოტანა. შეიძლება წინასწარაც იყო ნაფიქრი, ან არც იყო, მაგრამ, ამ შემთხვევაში, მე ვისთანაც მომიწია საუბარი, გინდ უფუნქციოები უწოდეთ, გინდ მარიონეტები, მაგრამ გადაწყვეტილება ამათ მიაწოდეს, საბოლოო სიტყვა ალბათ, ყოველთვის პატრიარქზეა, კი ან – არა, მაგრამ მიმწოდებელი როგორ ფორმულირებას გააკეთებს უფრო ამაზეა დამოკიდებული, რადგან, ზოგჯერ, ისე დასვამენ ხოლმე საკითხს, “არა”-ს შესაძლებლობას არ გიტოვებენ და მხოლოდ კი უნდა თქვა. ამიტიმ, მიმწოდებლები, უფუნქციოები ნამდვილად არ არიან.
– რამდენად სამართლიანები იყვნენ, როცა თქვენი განყენების გადაწყვეტილება მიიღეს?
– ეს უფრო ძალაუფლების მომენტი იყო. სამართლიანობა განისაზღვრება, როცა თანაბარი უფლებით სარგებლობს ორივე მხარე. ჩვენ თანაბარი უფლებით არ ვსარგებლობდით, რადგან მათ მეტად პრივილეგირებული უფლებები ჰქონდათ და მეტი შესაძლებლობები, თუ რესურსები, ვიდრე მე. რადგან მათი ხმა არის გადამწყვეტი, ჩემი ხმა არის პიროვნული და პროტესტის. აქ, უკვე ხალხზეა დამოკიდებული ვინ, როგორ აღიქვამს და თან, თანაბარი უფლება იმიტომ არ გვაქვს, რომ საუბრის და ტელევიზიებში გამოჩენის რესურსი მათ მეტი აქვთ. ახსნა-განმარტების და ა.შ. რა თქმა უნდა არც მე მქონდა ნაკლები შესაძლებლობა, მაგრამ არა იმ დოზით, რაც მათ. ტელევიზიებში ყოველთვის არის საუბრის შესაძლებლობა, ოღონდ კონკრეტულ მომენტში. აი მაგალითად, მღვდელმთავარს, რომ იბარებ კონკრეტულ საკითხზე და აძლევ ერთ საათს საუბრისთვის, რა თქმა უნდა ეს უკვე უფლებაა. მით უმეტეს, მათ საკუთარი ტელევიზია აქვთ, ესეც უდიდესი რესურსია საკუთარ ელექტორატთან.
– ანდრია ჯაღმაიძეს “ზონდერი დეკანოზი” უწოდეთ, შეიცვალა თქვენი დამოკიდებულება, თუ დღესაც ასე მიგაჩნიათ?
– ჩემი შეხედულებები არასდროს შეცვლილა. შეიძლება, მხოლოდ გამოთქმის ფორმები შემსუბუქდეს ადამიანური მორალიდან გამომდინარე, მაგრამ ის, რომ დეკანოზი ჯაღმაიძე მხოლოდ საპატრიარქოს გადაწყვეტილებების გამჟღერებელია, ამ კონტექსტში იყო ჩემი მხრიდან ნახსენები ზონდერად. ამიტომ, ჩემი შეხედულებები არ შეცვლილა. თუკი, ჯაღმაიძე ამ ყველაფერს საღ აზრზე აკეთებს, მაშინ ეს კიდევ უარესი, მაგრამ ის, რომ პატივით და პრივილეგიითაა გამოწვეული ის, რასაც აკეთებს, ეს ცალსახაა. დღეს, უბრალოდ, შევამსუბუქებდი და ვიტყოდი, რომ უსარგებლო და მავნებელი ადამიანია.
– რაც შეეხება მეუფე ზენონთან დაკავშირებით მიღებულ გადაწყვეტილებას, როგორ ფიქრობთ, დაიმსახურა?
– მასთან მიმართებაში, შეიძლება გადაწყვეტილება სამართლიანი იყოს, მაგრამ უსამართლოდ ჩატარდა პროცედურები. შეიძლება, მას ეკუთვნოდეს ეპარქიიდან გადაყენება, მე არ გამოვრიცხავ, მაგრამ ფორმები, როგორც საპატრიარქო მოქმედებს, არის მხოლოდ ძალების დემონსტრირება. ამ შემთხვევაში, მეუფე ზენონი არ არის პრინციპული, როდესაც ის პატრიარქს ეთანხმება. ეს ჩემთვის გაუგებარია, როგორ შეიძლება ეთანხმებოდე პატრიარქს, როდესაც გეუბნებიან, რომ მისი გადაწყვეტილებით მოხდა შენი განყენება. როგორც არ უნდა ამტკიცო, რომ პატრიარქი აიძულეს, ეს გადაწყვეტილება მიეღო, მას უნდა ჰქონოდა საკუთარი შეხედულებები, ბავშვი ხომ არაა?! მაშინ, გამოდის, რომ იდიოტის როლში გამოჰყავთ პატრიარქი, ყველაფერს აჯერებენ და სულელი, ან შტერია. ლოგიკას ვერ ვხედავ, ცოტა გაუგებარია ჩემთვის, რადგან ასეთი გულუბრყვილოც არ არის მეუფე ზენონი.
– ვთქვათ, საპატრიარქოს მეუფე ზენონის წინააღმდეგ კომპრომატები აქვს, იქნებ, სწორედ, ამის “შიში” აქვს მეუფე ზენონს, რომ ეს კომპრომატები არ გამოიყენოს საპატრიარქომ და ალბათ, ამიტომაც იკავებს თავს სიმართლის ბოლომდე თქმისგან, ან თუნდაც, მწვავე განცხადებებისგან…
– არ ვიცი, მასზე რა კომპრომატები შეიძლება ჰქონდეს საპატრიარქოს, რადგან საპატრიარქო თავად კომპრომატია და ამ შემთხვევაში, საპატრიარქოსი “გეშინოდეს” იმიტომ, რომ შესაძლოა შენზე კომპრომატები ჰქონდეს სისულელეა. ასე, შესაძლოა, მეუფე ზენონსაც ჰქონდეს საპატრიარქოზე კომპრომატები. ჩვენ ახლა ვსაუბრობთ პროცედურებზე, რომელიც შეიძლება, მეუფე ზენონმაც დაარღვია, როდესაც მას უთხრეს, რომ ჩასულიყო პატრიარქთან, ის არ ჩავიდა. ტაქტიკურად, ვინ მართალია და ვინ მტყუანი, ეს ცალკე საკითხია, მაგრამ მღვდელმთავარს ასეთი ფორმით არ უნდა ექცეოდნენ. ის, რომ სხვა მღვდელმთავრები არ უნდა ემუქრებოდნენ, ესეც ცალსახაა, როდესაც მეუფე დიმიტრი ეუბნება, რომ: “შიშველი ივლი, არ გექნება პურის ფული და შესაძლებლობა. იმდენს ვიზამ, რომ ქუჩა-ქუჩა იწანწალოო”, რა თქმა უნდა ეს არ არის ქრისტიანული დამოკიდებულება. რაოდენ გამწარებული და გაბრაზებულიც არ უნდა იყო, არ უნდა გაბოროტდე. წარმოიდგინეთ, როგორი მღვდელმთავრების ხელშია ეკლესია, რომლებიც ერთმანეთს რისთვის ებრძვიან, თვითონაც ვერ გაურკვევიათ. ამიტომაცაა მტკივნეული, თუმცა ჩვენი პრობლემა ის კი არ არის, რომ ეკლესიაში ასეთი ტიპის მღვდელმთავრები გვყავს, ჩვენი ეკლესიის პრობლემაა, რომ განათლების სისტემას ჩამოვრჩებით. შესაძლოა, განათლების არმქონე ადამიანები არსებობდნენ, მაგრამ გულწრფელები და სამართლიანები უნდა იყვნენ. თუმცა, ჩვენს მღვდელმთავრებს ეს არ გააჩნიათ. სამწუხაროდ, უნდა ითქვას, რომ მეუფე ზენონიც არ არის გულწრფელი. როდესაც, მის განცხადებებს ვუსმენ, შთაბეჭდილება მრჩება, რომ მას უნდა მოიგოს პატრიარქის გული და მერე, თავის მოწინააღმდეგეებზე იძიოს შური, თუმცა მე ვერ ვხედავ ვის შეიძლება ვუწოდოთ სამართლიანი მღვდელმთავრები?!
– იქნებ მათ, “სისტემას”, რომ არგუმენტირებულად დაუპირისპირდნენ?!
– ასეთი მღვდელმთავრები ბევრი არ გვყავს. ერთი იყო, ვინც დაუპირისპირდა კონკრეტულ საკითხებში, მაგრამ 46-ნი არიან და ცოტა რთულია. ბევრისგან მსმენია, რომ პატრიარქი ასაკშია, და ამის შემდეგ გადაწყდება ყველაფერი. სიმართლე გითხრათ, ამ მოლოდინში ვარ. შესაძლოა ამას მე თვითონაც ვერ მოვესწრო, ვინმეს არ ეგონოს, რომ პატრიარქის გარდაცვალებას ვუცდიდე! ამის შემდეგ, ბევრი რამ შეიცვლება. საპატრიარქო კი არ შეცვლის სისტემას, მდგომარეობა აიძულებს ადამიანებს შეიცვალონ.
– როგორ ფიქრობთ, მეუფე ზენონი პატრიარქთან შეხვედრას თავს რატომ არიდებდა?
– ჩემთვის არსებითი მნიშვნელობა მის ჩასვლა-არჩასვლას არ აქვს. ზენონი ამბობს, რომ თავშესაფარი აქვს მოთხოვნილი, მაგრამ ჩემთვის ეს იმდენად მნიშვნელოანი საკითხი არ არის, მაგრამ არც ისეა, რომ უარსებითო იყოს, რადგან, მღვდელმთავარი, არ უნდა ითხოვდეს სხვა ქვეყანაში ჩაბარებას, ანუ, იმდენად დიდი ფიგურაა. ამით, შენ ამბობ, რომ შენს ქვეყანაში, შენს ეკლესიაში ხარ დაუცველი და შენ გჭირდება თავშესაფარი, ეს უკვე სერიოზული პრობლემაა. მაშინ, ასეთი ეკლესიიდან და ქვეყნიდან, უნდა ადგე და წახვიდე. მიუხედავად ჩემი კრიტიკისა ქართული ეკლესიის მიმართ, მე არც ქვეყანა დამიტოვებია და არც ეკლესია, რადგან ორივე მიყვარს. პიროვნებებს შესაძლოა ვაკრიტიკებდე, მაგრამ თავშესაფარს არ ვითხოვ. შეიძლება თავშესაფარმა ბევრი შესაძლებლობა გამიჩინოს, მაგრამ მე აქ იმისთვის არ წამოვსულვარ, რომ თავშესაფარი მოვითხოვო. მით უმეტეს, როცა მეუფე ზენონს ისეთ გარემოში არ უწევს ყოფნა, როგორც მე, მას ბევრად უფრო პატივდებული გარემო აქვს, ბევრად შემოსავლიანი სტატუსი აქვს და არანაირად არ უჭირს, განგებ თუ არ გაიჭირვა.
– გამოდის, უცხოეთში თავშესაფრის მოთხოვნით, საკუთარ ქვეყანასაც და ეკლესიასაც უარყოფს…
– თუ, თავშესაფარი მოითხოვა, ასე გამოდის, რომ უარყოფს. არიან კონკრეტული პოლიტიკური ფიგურები, რომლებიც იდევნებიან საკუთარი ქვეყნიდან და სხვა ქვეყანაში ითხოვენ პოლიტიკურ თავშესაფარს, მაგრამ ასეთ შემთხვევაში, თუ მეუფე ზენონმა თავშესაფარი მოითხოვა, ღიად უნდა თქვას, ვისგან იდევნება, რატომ იდევნება და რატომ ვერ ჩადის საქართველოში?! თვითონ თქვა: “თავშესაფრის მოთხოვნის ჩემი საკითხი გაზვიადებული არისო”. არ ვიცი გაზვიადებულად როგორ უნდა თვლიდეს თავშესაფრის მოთხოვნის საკითხს, როცა რეალურად ითხოვს თავშესაფარს სხვის ქვეყანაში, თუმცა, რატომ ითხოვს, ამ მიზეზებზე არ საუბრობს.
– როგორ განვითარდება ეს საკითხი, რა მიმართულებით შეიძლება შეიცვალოს მდგომარეობა?
– ისინი კრიტიკულ ჭრილში შეხედავენ ერთმანეთს, ჩვენთვის შესაძლებელი გახდება, რომ სხვა კუთხით დავინახოთ ორივე მხარე, რადგან მეუფე შიოც და მეუფე ზენონიც, ჩვენთვის მხარეები არიან. არ აქვს მნიშვნელობა ვინ რას წარმოადგენს, ორივე მღვდელმთავარია. მათი უთანხმოება და მეუფე ზენონის გამოსვლები საჯარო სივრცეში, დაკვირვების შესაძლებლობას იძლევა და ეს ძალიან კარგია, რადგან ყველაფერი ღიად ხდება. პრობლემა იქნებოდა მაშინ, ჩუმად რომ ხდებოდეს, რადგან ჩუმად ისინი რას მოილაპარაკებდნენ არავინ იცის. ვინ ვისთვის გაჩუმდებოდა, ან კრიტიკული იქნებოდა. მეუფე ზენონმა თქვა, რომ “მიუხედავად ყველა საფრთხისა, ის საქართველოშიც აპირებს ჩასვლას”, დაველოდოთ რა იქნება.
– შესაძლებელია, რომ საქართველოს ეკლესიაში გარკვეული რეფორმები დაიწყოს?
– საქართველოს ეკლესიის მთლიან სურათს, ჯერჯერობით, ქაოტურად ვხედავ, რადგან ერთი საღი პოზიცია და სწორი შეხედულება არ არსებობს, რომ ვინმეს მაგალითი ავიღო და ვთქვა – “ეს მიდის სწორი მიმართულებით”. ამას ვერ გეტყვით, მიჭირს, რადგან ხშირად იცვლება შეხედულებები და პოზიციები. მგონია, რომ ყველა მომავალ საპატრიარქო არჩევნებს ელოდება, ერთმანეთის გულიც უნდა მოიგონ (ხმები სჭირდებათ) და ასევე, საზოგადოების გულის მოგებაც უნდათ. ამიტომ, ისინი აბალანსებენ პოზიციებს, რომ, არც ძალიან რადიკალები იყვნენ და არც ძალიან იდიოტები, ამ ორ შუა – საზიზღრობა გამოდის. კი ამბობენ, რომ თავისუფლები არიან, მაგრამ…
– რომელი მღვდელმთავარია თავისუფალი, აზრის გამოხატვაში?
– მეუფე სტეფანე კი არის თავისუფალი, მაგრამ ისეთ განცხადებებს აკეთებს, ჯობია პირი ამოკერილი ჰქონდეს. ანუ, მღვდელმთავარისთვის, რომელმაც არ იცის რა უნდა ილაპარაკოს, ასეთი თავისუფლებაც არ არის საჭირო, პირიქით ხალხს გააგიჟებს. ხალხს სწორი მიმართულების მიმცემი პატრიარქი და მღვდელმთავრები სჭირდება, რომლებიც სარწმუნო სივრცეს შექმნიან.
– ვინ არის ასეთი, ვინმე კონკრეტულ მღვდელმთავარზე ამბობთ?
– ბუნებრივია, მე სუბიექტური ვიქნები, რადგან ვნახე, რომ მეუფე პეტრე იბრძოდა და გულწრფელია მიუხედავად ბევრი წინააღმდეგობისა. რა თქმა უნდა, ჯერჯერობით ლოგიკას ვერ ვაქვემდებარებ, რომ შესაძლოა მას რაიმე ძალაუფლება ჩაუვარდეს ხელში, რადგან (არალეგიტიმური გადაწყვეტილებით) სინოდში არ არის. რაც შეეხებათ სხვა მღვდელმთავრებს, გამიჭირდება დასახელება. რომ დავასახელო, მინიმუმ, უნდა ვენდობოდე. როდესაც მე მეხებოდა საკითხი, მეუფე პეტრეს, ან სხვა განყენებულ მღვდლებს, სამართლიანი სასამართლოს მოთხოვნა არსაიდან ისმოდა. ეკლესიის მმართველი მღვდელმთავარი როცა ხარ, ღიად უნდა აფიქსირებდე პოზიციას. არ ჩანს მსჯელობის სურვილის მქონე მღვდელმთავარი, ამიტომ, გამიჭირდება დასახელება, რომელი მღვდელმთავარი იმსახურებს “გაყოლას”. მეუფე პეტრე იმსახურებს თანამდებობას, რადგან ეკლესიაში სამართლიანად მსჯელობის შესაძლებლობას გააჩენს. ამას მოწმობს მამალაძის შემთხვევაც, რადგან მას, მანამდე სხვა განცხადებები არ გაუკეთებია. ჩვენ ვნახეთ, რომ მამალაძის საკითხით დაიწყო მეუფე პეტრეს გამოჩენა ტელევიზიებში, როდესაც იყო მოქმედი მღვდელმთავარი, ეპარქიის მმართველი და არა განყენებული, რომ ვიღაცას ჩაეთვალა, თითქოს შეეშინდა და მერე ამოიღო ხმა. ყველა მღვდელი მერე დაისაჯა, როცა ხმა ამოიღეს. ამიტომაც ვფიქრობ, რომ მეუფე პეტრე, ნამდვილად არის ის ადამიანი, რომელიც ეკლესიაში სამართლიანად საუბრის შესაძლებლობას გააჩენს და დანარჩენი უკვე, მოსაუბრე მხარეებზეა დამოკიდებული. რა თქმა უნდა, ძალაუფლება ვის მხარესაცაა, მათი სურვილი ყოველთვის წონადი იქნება.
– რაც შეეხება დეკანოზ მამალაძის საკითხს. როგორ ფიქრობთ, ევროსასამართლოს მიერ მიღებული გადაწყვეტილება, რამდენად სასარგებლო იქნება გიორგი მამალაძისთვის? შესაძლებელია, რომ ეს გახდეს პროცესების დაჩქარების მიზეზი? დეკანოზის გათავისუფლებას ვგულისხმობ…
– რადგან დედამიწაზე ვიმყოფებით და არა სასუფეველში, ჩვეთვის ადამიანების მხრიდან მოსმენილი განაჩენი მეტად მნიშვნელოვანია, ეს არის ხელშესახები. ღვთის განაჩენი უფრო ირაციონალურია, ნებისმიერს შეუძლია ის ინტერპრეტაცია მისცეს, როგორიც სურს. რაც შეეხება მამა გიორგის საკითხს, რა თქმა უნდა, ევროსასამართლოს გადაწყვეტილება, ნებისმიერ შემთხვევაში, სასიხარულოა, რადგან რამდენიმე ფაქტზე გამართლდა. კერძოდ იმაში, რომ მისი უფლებები დაირღვა და თანაბრად არ იყო შესაძლებლობა სასამართლო პროცედურის წარმართვისა. ეს არის გამარჯვება, რადგან მიანიშნებს, რომ მამა გიორგიზე, როცა საუბრობდნენ, რომ ის ყველაფერში დამნაშავეა (და ამით უდანაშაულობის პრეზუმცია დაირღვა), ეს ფაქტები მეტყველებს იმაზე, რომ ჩვენი სასამართლო და ეკლესია შორს დგას სამართლიანობისგან. საქართველოს ეკლესიასა და სასამართლოზე უფრო მეტად სამართლიანი აღმოჩნდა სტრასბურგის პოზიცია, რადგან დაადგინეს, რომ მისი უფლებები დაირღვა. საპატრიარქო ყოველთვის ამტკიცებდა: “რასაც პროკურატურა იტყვის ყველაფერში დავეთანხმებითო”. მამა გიორგის არ მიეცა საეკლესიო სასამართლოზე გასვლის შესაძლებლობა, ის მაქსიმალურად გაწირულ იქნა ხელისუფლებისა და ეკლესიის ერთობლივი მოქმედების შედეგად. როდესაც მოვინახულე მამა გიორგი, ვთქვი: “როგორც მაცხოვარი მღვდელმთავრებმა და საერო წარმომადგენლებმა გაწირეს, ასე გაწირეს ფაქტობრივად მამა გიორგი”-მეთქი. ამიტომ, ევროსასამართლოს გადაწყვეტილება არის დროული, რომც ვერ მოახდინოს ეფექტი საქართველოს სასამართლოზე, მე მაინც ვიტყოდი, რომ თავის სათქმელს ამბობს. როგორც მამა გიორგის ადვოკატებმა თქვეს, სტრასბურგის სასამართლოს არ აქვს უფლება, რომ თქვან: “უდანაშაულოა, გასათავისუფლებელია”. რაც მამა გიორგის თავზე აღსრულდა, ეს არის საპატრიარქოს კისერზე. მეუფე იაკობი, როდესაც განცხადებას აკეთებდა: “მე, რომ ვიცოდე მამა გიორგი დამნაშავე არ არის, ჩავერეოდი, რომ გარეთ ყოფილიყოო”. თვითონ არის შემოქმედი ამ ყველაფრის და მამა გიორგი, რომ უდანაშაულოა ესეც იცის. როდესაც ასეთი ადამიანები მღვდელმთავრები არიან და ღიად იტყუებიან, რა მოლოდინი უნდა გვქონდეს. ობიექტური, თუ ვიქნები ვიტყვი, რომ არ ველოდები მის გათავისუფლებას, მაგრამ სუბიექტურად თუ ვიტყვი, მინდა, რომ გარეთ იყოს. 2017 წლიდან ვამბობ, რომ მამა გიორგი არის უდანაშაულო, მას არ ჩაუდენია ეს დანაშაული და არც სურვილი ჰქონია პატრიარქის მკვლელობის, ეს არის სრული აბსურდი.
– თვლით, რომ დროზე ადრე მოხდება დეკანოზის გათავისუფლება?
– სკეპტიკურად ვარ განწყობილი იმ აზრის მიმართ, რომ დეკანოზ მამალაძეს ციხიდან გამოუშვებენ. ვთვლი, რომ სანამ პატრიარქი მმართველ პოზიციაზეა, მამალაძეს გარეთ, ცის კაბადონს არავინ აჩვენებს. არც ეკლესიას და არც ხელისუფლებას არ აწყობს ეს. მამა გიორგი რომ გამოვიდეს, მას ჟურნალისტები ჰკითხავენ, თუ რა მოხდა, რაც საქმის წინ წამოწევისა და ცხელების ახალ შესაძლებლობებს გააჩენს, მამა გიორგი კი მოითხოვს სამართლიან სასამართლოს და მსჯელობას. არც მღვდელმთავრებს და არც სახელმწიფოს არ სურს ახალი აჟიოტაჟი.
– როდის ბრუნდებით საქართველოში?
– მე ქართული ეკლესიის ნაწილი ვარ, ჩართული ვარ პროცესებში. არანაკლებ საქმეს ვეწევი და ის გამოცდილება, რასაც ამერიკაში ვიღებ, მოხმარდება საქართველოს ეკლესიას, როცა დავბრუნდები. მაგრამ იმ ამყაყებულ მდგომარეობაში, რაშიც იმყოფება დღეს ეკლესიის გარემო, ამ წუთისთვის, იქ ჩემს ყოფნას ვერ ვხედავ პოზიტიურ ნაწილში, მაგრამ აქ მიღებული გამოცდილებით, ვთვლი, რომ თავის დროზე, ჩვენი ეკლესია ჩემით რაღაც სარგებელს მიიღებს.
ავტორი: მზეკო ჟვანია
