საქართველომ დასავლეთს ზურგი აქცია
მმართველი პარტია ქართული ოცნება თბილისს მოსკოვის ორბიტაზე აქცევს, სანამ დემოკრატიულ ინსტიტუციებს შლის.
ეს თვე რუსეთის საქართველოში შეჭრიდან მეცამეტე წლისთავი არის. 3.7 მილიონიანი ქვეყანა, რომელიც რუსეთსა და თურქეთს შორის არის გაჩხერილი. ათწლეულების განმავლობაში, რეგიონში საქართველო ყველაზე პროდასავლური და პროამერიკული ქვეყანა იყო. მისი უმთავრესი საგარეო პოლიტიკა ევროკავშირსა და NATO-ში შესვლაა და მან ამ ორგანიზაციების მიერ სამშვიდობო და საბრძოლო ოპერაციებში მონაწილეობის თითქმის ყველა მოწოდება დააკმაყოფილა.
რამდენიმე ათეულმა ქართველმა უდიდესი მსხვერპლი გაიღო აშშ-ს სამხედროების გვერდით მსახურების დროს ერაყსა და ავღანეთში. გარდა იმისა, რომ საქართველო აშშ-სთვის უსაფრთხოების ინვესტიციაა, ის სტრატეგიულად მნიშვნელოვანიც არის, როგორც შავი ზღვის ბაზარი, რომელიც დასავლეთ-აღმოსავლეთის ერთადერთ ეკონომიკურად გამოსადეგ გზაზეა. გზა, რომელიც არც რუსეთზე და არც ირანზე არ გადის.
ევროატლანტიკურ საზოგადოებაში გაერთიანებას მონდომებული საქართველო რეგიონში დემოკრატიისკენ გადადგმული ნაბიჯებითაც გამოირჩეოდა. ახლა პროგრესს საფრთხეს უქმნის მმართველი პარტია, ქართული ოცნება, რომელსაც უფრო მეტად მართვის სადავეების ხელში სრულად ჩაგდება სურს, ვიდრე მმართველობის დასავლური სტანდარტების დაკმაყოფილება. როგორც ჩანს, ის კავშირს ამყარებს რუსეთთან და ბელარუსთანაც კი.
2019-ში ქართულმა ოცნებამ რუსი დეპუტატი მოიწვია, რომელსაც პარლამენტში სიტყვა უნდა წარმოეთქვა, რამაც ქუჩებში ბრაზი და არეულობა გამოიწვია. მათ ჩაძირეს ორი მნიშვნელოვანი პროექტი, რომლებიც საქართველოს რუსეთისგან დამოუკიდებლობას გაზრდიდნენ. ერთი იყო ღრმაწყლოვანი პორტი შავ ზღვაში, მეორე კი აღმოსავლეთ-დასავლეთის ოპტიკური სადენების ახალი კორიდორი.
ქართულ ოცნებაში ზოგი ისეთ რამეს აკეთებს, რაც სახელმწიფოს ხელში ჩაგდებას უტოლდება. ხდება ძალაუფლებისა და სიმდიდრის პატარა ელიტარულ ჯგუფებში თავმოყრა, მაშინ, როცა ქვეყანაში კორონავირუსის პანდემია მძვინვარებს, ზარალდება ეკონომიკა, ბოლო წელს მშპ-ს 6.2 პროცენტით შემცირებით. საქართველოში ნახევარი მილიონი შემთხვევა იყო და 6500-ზე მეტი გარდაცვლილი, [კოვიდტესტზე] პოზიტიურობის მაჩვენებელი 10.4% და მოსახლეობის მხოლოდ 7% არის ვაქცინირებული.
მოსკოვისა და მინსკის არალიბერალური რეჟიმების სცენარის აღებით, დასავლეთზე ბრაზის ნთხევა თბილისმაც დაიწყო. 2019 წელს Facebook-მა წაშალა ცრუ ანგარიშები, ყველას კვალი ქართულ ოცნებასთან მიდიოდა. ისინი გამოხატავდნენ ანტიდასავლურ იდეებს, ზოგი კი განსაკუთრებით ანტიამერიკული იყო. ბოლო ხანებში, ქართულ ოცნებასთან დაკავშირებულმა ვებსაიტებმა და სოციალური მედიის ანგარიშებმა უპრეცედენტო თავდასხმა დაიწყეს აშშ-ს ელჩზე თბილისში და მის ევროპელ კოლეგებზე, როდესაც ისინი ქართული ოცნების, ან მთავრობის კრიტიკას იწყებდნენ. თავდასხმების მიზანი ამ კრიტიკის გაჩუმება იყო.
საქართველოს პოლიტიკური კრიზისი ბოლო შემოდგომას დაიწყო, როდესაც ოპოზიციურმა პარტიებმა საპარლამენტო არჩევნებს უნდობლობა გამოუცხადეს და ამტკიცებდნენ, რომ ქართული ოცნება ჩართული იყო ამომრჩევლის მოსყიდვასა და გაყალბებაში. ცოტას თუ ეპარება ეჭვი იმაში, რომ ქართულმა ოცნებამ სხვა პარტიებზე მეტი ხმა აიღო, მაგრამ ბევრს უჩნდებოდა კითხვა – აიღო თუ არა მთავრობის კოალიციის შექმნის გარეშე ფორმირებისთვის საჭირო 40%. მიუხედავად იმისა, რომ საერთაშორისო დამკვირვებელთა უმრავლესობა არჩევნებს კონკურენციული უწოდებს, ანალიტიკოსების უმეტესობა თანხმდება, რომ ქართულმა ოცნება ცდილობდა ოპოზიციური ძალების მარგინალიზაციას, ძალაუფლების მონოპოლიზაციასა და სასამართლოს კონტროლს.
ოპოზიციის პარლამენტის ბოიკოტირების გადაწყვეტილებამ გამოიწვია პოლიტიკური კრიზისი, რომელიც მთავროვამ გაამწვავა თებერვალში, მთავარი ოპოზიციური პარტიის, ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის ლიდერის, ნიკა მელიას დაკავებით. ბევრი ოპოზიციონერის ბრალდებით, ოპოზიციური ტელევიზია მთავარი არხის უდიდესი წილის მფლობელის, გიორგი რურუას წინააღმდეგ აღძრული საქმეც პოლიტიკურად მოტივირებული იყო.
აპრილში ჩაერთო ევროკავშირი, რომელიც მიზნად ისახავდა კრიზისის შესარბილებლად შეთანხმების გაფორმებას, დროებით მაინც, რის შედეგადაც მელია გათავისუფლდა. “პოლიტიკური პატიმრების” ამნისტიის მოწოდების გარდა, შეთანხმება გულისხმობდა ნაადრევ საპარლამენტო არჩევნებსაც, თუკი ქართული ოცნება მომავალ თვითმმართველობის არჩევნებში 43%-ს ვერ აიღებდა. მაგრამ, შემდეგ, ივლისის დასაწყისში მემარჯვენეთა დაუნდობელი დემონსტრაციები მოეწყო იმ დღეს, როცა ლგბტქ პრაიდის მსვლელობა უნდა ჩატარებულიყო. თავს დაესხნენ ჟურნალისტებსა და სამოქალაქო საზოგადოების ოფისებს. დემონსტრანტთა ნაწილს კავშირები ჰქონდათ მოსკოვთან და ისინი საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის მიერ იყვნენ წახალისებული, რომელიც რუსეთთან ინარჩუნებს კავშირს.
დაშავდა 50-ზე მეტი ჟურნალისტი და ერთი გარდაიცვალა დაუნდობლად ცემიდან რამდენიმე დღის შემდეგ. პრემიერმინისტრმა ირაკლი ღარიბაშვილმა შეტაკების მოხდენაში “რადიკალური ოპოზიცია” დაადანაშაულა. რადგან მან ვერ შეძლო ძალადობის აღკვეთა და დაგმობა, ამან წაახალისა დაძაბულობა ერთ მხარეს პრაიდის მარშის მხარდამჭერებსა და ჟურნალისტებს, მეორე მხარეს კი კონტრ-აქციის მონაწილეებს შორის. აშშ-ს ელჩმა თბილისში ღარიბაშვილი ჰომოფობიური და ანტი-მედია ძალადობის წინააღმდეგ “ძალისხმიერი მეთაურობის” არქონის გამო გააკრიტიკა.
საქართველოს საზოგადოების ნაკლებად ტოლერანტული ნაწილისა და მართლმადიდებელი ეკლესიის სასიკეთოდ, ღარიბაშვილმა პრაიდის მარში დაახასიათა როგორც “საზოგადოების დიდი ნაწილისთვის მიუღებელი” და “ისეთი რევანშისტული ძალების მიერ ორგანიზებული, როგორიც რადიკალური ოპოზიციაა”. მარშის ორგანიზატორები, ვინც რეალურად ძალადობის მსხვერპლნი იყვნენ, ღარიბაშვილის თვალთახედვით “გაუაზრებლები” იყვნენ და “სამოქალაქო დაპირისპირების” საფრთხე შექმნეს. ჯერჯერობით არ დაუკავებიათ თავდასხმებისა და ძალადობის ორგანიზატორები.
სასამართლოს პოლიტიკურად გამოყენება, მედიის დაშინება, ძალაუფლების აღმასრულებლის მიერ მოხვეჭა ქართულ პოლიტიკაში უპრეცედენტო ნამდვილად არაა. 2007-ში ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის მთავრობამ, რომელსაც მიხეილ სააკაშვილი უძღვებოდა ანტისამთავრობო პროტესტების დასაშლელად ძალა გამოიყენა, გამოაცხადა საგანგებო ვითარება და დახურა მთავარი ოპოზიციური არხი – იმედი. მაგრამ რაც უპრეცედენტოა, ეს არის ქართული ოცნების განცხადება ევროკავშირის შუამავლობით გაფორმებული შეთანხმების დატოვების შესახებ, სვლა, რომელმაც განაახლა პოლიტიკური კრიზისი და მიანიშნებს ბოლო დროს ქართული ოცნების მოწყვეტას დასავლეთისგან და არალიბერალურ რეჟიმებისკენ მიბრუნებაზე.
შეთანხმებას ძალაუფლების განაწილების რამდენიმე ელემენტი ჰქონდა, მაგრამ ყველაზე მნიშვნელოვანი, ალბათ, ვადამდელი არჩევნების დანიშნვა იყო, თუკი ქართული ოცნება თვითმმართველობის არჩევნებში 43%-ს ვერ აიღებდა. საერთაშორისო რესპუბლიკური ინსტიტუტის ბოლო გამოკითხვა აჩვენებს, რომ ქართული ოცნება ამ ზღვარს ოდნავ ჩამოცდება.
და სიახლე, რომელიც ქართული სტანდარტებისთვისაც კი გამაოგნებელია, ცნობებით, ამ თვეში ძალაში შევიდა მთავრობათშორისი შეთანხმება ბელარუსის КГБ-სა და საქართველოს სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურს შორის. შეთანხმება, რომელიც თავდაპირევლად 2016 წელს გაფორმდა, საქართველოს მთავრობას აკავშირებს მსოფლიოში ერთ-ერთ ყველაზე ძალადობრივ რეჟიმთან, თანაც ბელარუსის КГБ-სა და რუსეთის ФСБ-ს ახლო კავშირი აქვთ.
ჯერჯერობით, საქართველოს ოფიციალურ პირებს შეთანხმების არსებობა არ უარუყვიათ. პირიქით, მათ გააკრიტიკეს მასთან დაკავშირებული ცნობები. ევროკავშირთან შეთანხმების გაწყვეტა, როდესაც ძალაში შეგყავს შეთანხმება მინსკის დიქტატორულ რეჟიმთან, საქართველოს ცუდად წარმოაჩენს, როგორც მინიმუმ, და ამძაფრებს შფოთვას საქართველოს ამჟამინდელი ხელისუფლების მონდომებაზე დასავლური ორიენტაციისა და დემოკრატიული ღირებულებებისკენ მისწრაფებაში.
გამოკითხვები აჩვენებს, რომ 2/3-ზე მეტი ქართველი მხარს უჭერს საქართველოს ევროატლანტიკურ ინტეგრაციას. როცა ქართული ოცნება აცხადების მთავრობა აცხადებს, რომ სურთ ევროკავშირსა და NATO-ში უფრო ღრმა ინტეგრაცია, ბოლო მოვლენებმა აჩვენა, რომ ის მიისწრაფის ერთპარტიული მმართველობასა და მოსკოვთან დაახლოებისკენ. ის ძირს უთხრის წლების მანძილზე ევრო-ატლანტიკურ საზოგადოებაში ინტეგრაციისთვის შესრულებულ მძიმე სამუშაოს. ახლა ზოგი ევროპელი საპასუხო ქმედებებს იღებს. ღარიბაშვილს ბალტიის ქვეყნებში ვიზიტის გაუქმება მოუწია, როდესაც იქაურ ლიდერებს მასთან შეხვედრა საქართველოში განვითარებული ბოლო მოვლენების გამო არ უნდოდათ.
ასეთი დემოკრატიული დაცემის საწინააღმდეგოდ, არსებობს ნაბიჯები, რომლებიც ვაშინგტონს შეუძლია და უნდა გადადგას.
შეერთებულ შტატებს საქართველოში მნიშვნელოვანი გავლენები და ბერკეტები აქვს, მრავალწლიანი ახლო კავშირის შედეგად. ბაიდენის ადმინსიტრაციამ და კონგრესმა, რომელმაც საქართველოს ძლიერი ორპარტიული მხარდაჭერა გამოხატა, ქართულ ოცნებას უნდა მოთხოვონ ევროკავშირის შეთანხმების პირობების შესრულებისთვის დაბრუნება. მათ ასევე უნდა წაახალისონ საერთაშორისო მონიტორინგი ოქტომბრის თვითმმართველობის არჩევნებზე (ხელის შემშლელია პანდემიის სიტუაცია).
თუკი ქართული ოცნება არ დაუბრუნდება შეთანხმებას, ან უარს იტყვის ბელარუსის რეჟიმთან დადებული შეთანხმების გაუქმებაზე, ან არჩევნებზე არაკეთილსინდისიერ საქმიანობაში თუ ჩაერთვება, ბაიდენის ადმინისტრაციამ ქართული ოცნების ლიდერებზე ტარგეტირებული სასჯელები უნდა დააწესოს. შეერთებულ შტატებს საქართველოში ამ გზებისთვის არ მიუმართავს, მაგრამ, როგორც ჩანს, ეს ამჟამინდელი უკუსვლის შესაჩერებლად ერთადერთი გზაა.
შეერთებულ შტატებს ამისი ვალდებულება გააჩნია ქართველი ხალხის უმრავლესობის მიმართ, ვისაც ქვეყნის დასავლეთის გზაზე შენარჩუნება სურს. ასევე, რეგიონში ყველაზე პროამერიკული ქვეყნის დახმარება და აქ აშშ-ს ინტერესების დაცვა ვაშინგტონის ინტერესებში შედის- ამის შესახებ აშშ-ის ყოფილი ელჩის, იან კელისა და სახელმწიფო დეპარტამენტის ყოფილი მაღალჩინოსნის, დევიდ კრამერის ერთობლივ წერილშია საუბარი.
